Strijd tegen de Aziatische hoornaar

Op 16 juli kwamen bijenexperten afgezakt naar Landskouter om het probleem van de Aziatische hoornaar — een invasieve wespensoort die onze bijenpopulatie bedreigt — toe te lichten. We kregen ook praktische tips.

De bijeenkomst in het IJzeren Hekken trok zo’n 25 geïnteresserden. Professor emeritus Frans Jacobs gaf de introductie. Imker Philippe De Landsheere schetste de historiek van het probleem, met Aziatische hoornaars die in 2004 via een vrachtschip met bonzai planten en gebakken potten in Bordeaux zijn beland en gestaag noordwaarts trokken. Zo zijn ze in 2017 in West-Vlaanderen binnen getrokken en zitten ze ondertussen al overal in België. Ondertussen registreerde Vespawatch een vervijfvoudiging van de meldingen (2022 t.o.v. 2021).

Bijenexperten in Landskouter: (vlnr) Prof. Frans Jacobs en imkers Philippe De Landsheere en Bart Vermeir

Verschil met Europese

De énige natuurlijke vijand van de Aziatische hoornaar is de Europese. Ze hebben een gelijkaardige levensstijl, maar de Europese hoornaars vallen zelden bijen aan. Het is dus belangrijk om goed het onderscheid te kunnen maken tussen de twee soorten.

De Aziatische hoornaar heeft een achterlijf met drie zwarte ringen, terwijl de Europese meer geel kleurt. De poten van de Aziatische lopen uit in geel, terwijl de Europese meer donkerrood kleuren. Twijfel je? Dan kan je steeds een van de Oosterzeelse imkers contacteren (zie verder onderaan).

Levensloop

In het najaar worden een 500-tal koninginnen geboren in een nest Aziatische hoornaars, waar ze een 14-tal dagen goed doorvoed worden. Daarna gaan ze overwinteren in een beschutte plaats zoals houtstapels of tuinhuizen. Vanaf april zoeken ze dan een plaats voor een nieuw nest.

Primair nest

Dit voorjaarsnest zal je meestal terugvinden op constructies door de mens gemaakt zoals carports, plafond in de garage maar ook in hagen en struiken. De koningin verzamelt houtsnippers, kouwen die af en maakt een soort papier. In een vroeg stadium ziet het nest er uit als een kleine hangende cocon van papier. Ze legt een 12-tal eitjes die ze verzorgt. Eens die werksters geboren zijn, nemen ze de taken van de koningin over. In dit nest kunnen dan tot 1.000 hoornaars geboren worden. In het filmpje onderaan zie je hoe een imker een nest van 300 hoornaars verwijdert.

Secundair nest

Daarna wordt een zomernest gemaakt dat actief is tussen eind juni en september. Dit kan tot een kleine meter groot worden en hangt meestal hoog in de bomen, moeilijk te spotten tussen de bladeren. In dit nest kunnen tot 7.000 hoornaars geboren worden.

Aanval op bijen

Ongeveer de helft van het voedsel van de Aziatische hoornaar zijn bijen. Die wachten ze op bij hun terugkomst aan het nest. De bij wordt gevangen, vleugels, poten en kop verwijderd en de romp tot een vleesbal geknaagd om de larven van de Aziatische hoornaar te voeden.

Als meerdere Aziatische hoornaars een bijennest aanvallen, gaan de bijen in stresstoestand en zijn ze een gemakkelijke prooi. Zo kan een nest in enkele dagen volledig uitegroeid worden.

Hoe bestrijden?

De Aziatische hoornaar staat op de lijst van invasieve exoten die door de overheid is opgesteld, samen met o.a. de Chinese wolhandkrab of de Japanse duizendknoop. Dat betekent dat iedereen verplicht is om deze soorten te melden. Voor hoornaars kan dat via vespawatch.be.

Om ze te bestrijden moet je de Aziatische hoornaars eerst spotten, dan het nest traceren en vervolgens vernietigen.

Met de medewerking van de gemeente Oosterzele werden 38 Aziatische hoornaarvallen uitgezet, met wisselend succes. In Landskouter werden reeds 39 koninginnen gevangen; in de Hoek ter Hulst 12. Met uw hulp willen de imkers volgend jaar nog meer zo’n vallen uitzetten.

Marjorie De Smet is imker in de Kasteelstraat in Moortsele en licht toe hoe zo’n val kan gemaakt worden. In een kleine plastic box wordt een opening gemaakt met een fuik waar de Aziatische hoornaar in kan, maar de Europese (die iets groter is) net niet. In de box komt lokstof in een afzonderlijk schaaltje met een mix van witte wijn (1/3), blond bier (1/3) en suikerwater (1/3). Ventilatiegaatjes aan beide zijden zorgen ervoor dat de lokstof haar werk doet.

Marjorie De Smet toont hoe een val voor de Aziatische hoornaar werkt

Bart Vermeir, imker in de Hauwsestraat in Scheldewindeke en voorzitter van de Oost-Vlaamse imkersvereniging KOIV, toonde filmpjes van een hoornaar die een bij vangt, hoe een nest vernietigd wordt en nadien gedissecteerd om te zien hoeveel hoornaars er in zitten. We hebben dat filmpje gemonteerd op YouTube:

Hoe kan je helpen?

Zoals aangegeven kan je waarnemingen van Aziatische hoornaars melden via vespawatch.be. Op de Landskouter faceboek groep en in Hoplr worden trouwens meldingen gemaakt van hoornaars in Landskouter.

Begin volgend jaar zouden de imkers terug afzakken naar Landskouter voor een praktische sessie hoe we kunnen helpen, o.a. met het maken en plaatsen van vallen voor de Aziatische hoornaar.

Share Button

Infosessie Aziatische hoornaar op zondag 16/7 in IJzeren Hekken

Op 16 juli 2023 orgianseert de gemeentelijke bijenwerkgroep onder impuls van Professor emeritus Frans Jacobs (UGent; Honeybee Valley) een aanvullende infosessie rond de verdelging van de Aziatisch hoornaar. Dat gaat door in het IJzeren Hekken (Rooberg 38) op zondag 16 juli om 10u ’s ochtends.

Zoals jullie allicht reeds konden vernemen via verschillende kanalen is het van kapitaal belang maatregelen te nemen en de schadedrempel die deze invasieve hoornaar aanbrengt zo laag mogelijk te houden, zeker naar de honingbijen toe .Vooral als je weet dat 60 % van het dieet van deze exoot bestaat uit het verorberen van bijen, daarnaast staan ook tal van andere bestuivende insecten op zijn menu. Hierdoor komt niet alleen de bestuiving van land- en tuinbouwgewassen onder druk te staan. Ook heeft het een invloed op onze flora en Fauna en komt ons ecosysteem onder druk te staan.

de Aziatische hoornaar vormt een bedreiging voor onze inheemse bijenpopulatie

Daarnaast is er ook nog een belangrijk economisch aspect. Naast de nood aan eiwitten heeft de Aziatische hoornaar ook nood aan koolhydraten. Deze gaan ze dan gaan halen op allerlei vruchten. Hierdoor zijn onder andere in Portugal volledige oogsten in de wijngaard-sector verwoest, alsook appels, peren en allerlei zoete vruchten staan dus op hun menu. Daarnaast is er nog een reëel gevaar voor de mens in bepaalde omstandigheden.

De doelstelling van de infosessie is mensen te motiveren om aan het project mee te werken. Wat tijdens de coronacrisis gold “mensen blijft in uw kot “ draaien wij nu om en zeggen “mensen kijkt in uw kot”.

Tijdens de infosessie zal worden uit de doeken gedaan op welke manier mensen hierbij hun steentje kunnen bijdragen. Wij viseren hiervoor de hoornaar in zijn verschillende ontwikkelingsfase. Iedere fase vergt een andere aanpak.

Ontwikkelingsfase 1: foeragerende koninginnen die werken aan een primair nest afvangen

Ontwikkelingsfase 2: opsporen van de secundaire nesten liefst in embryonale toestand

Ontwikkelingsfase 3: wanneer er na fase 1 en 2 toch nog de aanwezigheid van de hoornaar wordt bevestigd worden de nesten opgespoord dit is een vrij intensief werk.

(nvdr) De sessie wordt gegeven door imker Philippe De Landsheere. Inschrijven hoeft niet maar als u vragen heeft kan u bij hem terecht via philippedelandsheere@hotmail.com

Share Button

Milieuweek van 9 tot 14 maart in het teken van bijen

Ook in 2018 organiseert Gemeente Oosterzele zijn milieuweek; dit keer is Oosterzele al aan zijn 14de editie toe. Om zijn titel van bij-vriendelijke gemeente verder in de kijker te zetten, draait de week dit jaar rond het thema bijen.

Vrijdag 9 maart om 19.30 uur in de bib – Openingsavond

Tijdens de openingsavond ontvangen de cursisten die in 2017 deelnamen aan de imkercursus hun diploma of attest. Er volgt ook meer info over de vervolg cursus die in 2018 georganiseerd wordt.

Gemeente Oosterzele liet 2 000 zakjes met bij-vriendelijk bloemenzaad produceren; iedere aanwezige krijgt zo’n zakje mee naar huis; de resterende zakjes zijn nadien te verkrijgen in het gemeentehuis en in de bib (zo lang de voorraad strekt; een per gezin). Ook in 2018 wordt opnieuw een wedstrijd bij-vriendelijke tuin georganiseerd.

De Gemeente zal op site Groot Bewijk een bijenhal plaatsen; de plannen hiervoor worden in primeur voorgesteld. Achteraf wordt een eenvoudige receptie aangeboden.

Inschrijven via milieu@oosterzele.be of 09 363 99 35/36.

Programma van de milieuweek in Oosterzele

Repair café op zaterdag 10 maart 

Van 10 tot 16 uur kan men in GILO Oosterzele (Geraardsbergse steenweg 69 – 71) terecht voor het Repair Café.Het Repair Café van Oosterzele is terecht een klassieker tijdens de Oosterzeelse milieuweek. Een enthousiaste groep fiksers stelt al voor de 6de keer zijn talenten ter beschikking van de bezoekers. Wie iets in huis heeft dat een defect heeft, kan er mee langskomen op het repair café.

De grote lenteschoonmaak!

Een andere jaarlijkse traditie is de zwerfvuilactie, eveneens op zaterdag 10 maart. Vele inwoners stellen zich hiervoor vrijwillig kandidaat om samen een stukje Oosterzele zwerfvuilvrij te maken. Als vaste ploegen nemen een aantal Oosterzeelse scholen en de ploeg van 52 vaste meters en peters deel. Wie nog vrijwillig wil meewerken, kan dat tot woensdag 7 maart laten weten via milieu@oosterzele.be of 09 363 99 35/36. De Gemeente zorgt voor het nodige materiaal.

Zondag 11 maart om 14.30 uur – Natuurwandeling en inhuldiging groot bijenhotel

Oosterzele huldigt zijn groot bijenhotel in. Dat komt op de hoek van de Oude Wettersesteenweg met de N42. De Gemeente zaaide de berm waar het hotel zal staan, in met bij-vriendelijk bloemenzaad zodat het hotel een aantrekkelijke locatie voor de bijen zal worden.

Woensdag 14 maart om 19.30 – Lezing

Bijen houden van bloemen en bloemen houden van bijen. Zij hebben elkaar nodig voor hun voortbestaan. In deze voordracht wordt het onderscheid tussen enerzijds (wilde) bijen, wespen en hommels en anderzijds sociale bijen en solitaire bijen toegelicht.

Naast het belang van de bijen voor het milieu en ons eigen voortbestaan gaat de spreker in op de talrijke problemen die de bijen ondervinden. Daarnaast wordt bekeken wat we zelf kunnen doen in onze tuin om de bijen te helpen. Organisatie: VELT i.s.m. Minaraad

Online inschrijven via http://biboosterzele.blogspot.be – 09 362 81 17 of bibliotheek@oosterzele.be

Scholenwerking

Jong geleerd is oud gedaan. Ook de schoolgaande jeugd wordt niet vergeten en voor de laatste graad van alle Oosterzeelse scholen wordt een boeiende en educatieve activiteit georganiseerd.

Schepen Jan Martens: “Oosterzele is en blijft landelijk. Wie kan er dan ook beter onze ambassadeur zijn dan de bij? We werken actief aan ons milieulandschap en aan onze ecologische voetafdruk waardoor bijen hier kunnen gedijen. Onze milieuweek is het uitstalraam van die acties.”

Share Button

Landskouternaars bouwen bijenhotel voor Oberkirch

Dit weekend werd de jumelage gevierd tussen de gemeente Oosterzele en zusterstad Oberkirch. Op initiatief van schepen Jan Martens bouwden Landskouternaars Roger Bockstaele en Guy Vekeman een groot bijenhotel in de vorm van het gemeentehuis dat geschonken werd aan de Duitse zusterstad.

De gemeenten Oosterzele en Oberkirch zijn sinds 1991 verbroederd. Vorig jaar werd 25 jaar jumilage gevierd in Oosterzele. Dit jaar was het de beurt aan Oosterzele om naar het Zwarte Woud te reizen, met twee bussen Oosterzelenaren, waaronder burgemeester Van Durme en schepenen Martens, Courtijn en De Groote en enkele gemeenteraadsleden. Ook onze siersmid Roger Bockstaele is meegereisd. Samen met Guy Vekeman bouwde hij het bijenhotel dat in het kader van dit bezoek wordt geschonken aan Oberkirch.

Roger Bockstaele en Guy Vekeman met het afgewerkte bijenhotel in de vorm van het gemeentehuis van Oosterzele

Roger en Guy kregen opdracht om een bijenhotel te bouwen in de vorm van het gemeentehuis. Het initiatief, ontwerp en werktekeningen zijn van schepen van Jumelage Jan Martens (N-VA). Siersmid Bockstaele zorgde voor het ijzerwerk, de contouren en het gemeentehuis. Guy vulde de openingen op met brandhout die hij kleurde met rode bietensap of paprika om de baksteenkleur te benaderen. In elk stuk hout zitten gaten geboord voor de bijen. De ramen van het gemeentehuis zijn opgevuld met de pijpen van de Japanse duizendknoop, bamboe en denneappels. Het geheel is 1m40 breed en 1m35 hoog en werd met een van de bussen vrijdag meegevoerd richting Oberkirch, waar het zaterdagmorgen werd overhandigd. Vrijdag waren er wijnfeesten in Oberkirch.

https://www.facebook.com/GemeenteOosterzele/posts/348954272214587

Nieuwe opdracht

Het gemeentebestuur van Oosterzele is onder de indruk van het resultaat en wil een nieuw bijenhotel laten bouwen voor eigen gebruik tegen de lente van volgend jaar – klaar voor de milieuweek. Hiervoor werden reeds contacten gelegd met het PTI van Zottegem en moet het praktische nog rijpen. Het is de bedoeling – omwille van de symbolische waarde – ook het gemeentehuis als model te gebruiken, ditmaal in hout in plaats van metaal.

De gemeente Oosterzele heeft een actief bijenbeleid. In 2015 werd het bijencharter ondertekend. Deze zomer startte de gemeente met een imkercursus en werd er een wedstrijd georganiseerd om bijenhotels te bouwen.

Share Button

Imkercursus van start in Oosterzele

Gemeente Oosterzele doet er alles aan om een bij-vriendelijke gemeente te worden en wil ook zijn inwoners zo veel mogelijk motiveren om daaraan mee te werken. Eén van de acties met dat doel is het organiseren van een imkercursus voor starters.

Schepen voor Milieu Jan Martens: “Waar we einde mei nog stelden dat de Oosterzelenaren die interesse hadden zich best snel inschreven omdat er veel gegadigden waren, wordt dit nu bewaarheid. Tientallen kandidaten boden zich aan en we gaan met 35 leerlingen van start; dit is het maximum voor een lessenreeks.

Cursisten voor de eerste opleiding imker georganiseerd door de gemeente Oosterzele

Van de 35 ‘leerling-imkers’ zijn er 16 Oosterzelenaren, wat veel mag genoemd worden. Als deze mensen dan ook actief gaan imkeren, ziet het er al weer wat beter uit voor de bijen in Oosterzele.

Imkeren zit in de lift en dat is maar goed ook. Maar er zijn nog andere problemen die er voor zorgen dat de bij het moeilijk heeft. Zo moeten we zorgen voor voldoende voedsel (bijenplanten en drachtplanten) en geen herbiciden (verdelgende spuitmiddelen) gebruiken. Daarnaast hebben onze bestuivertjes ook nog last van dodelijke en moeilijk te bestrijden mijten (Varroamijt) en roofinsecten (zoals de Aziatisch hoornaar). Alle hulp om onze bijenvolkeren te versterken en te vermenivuldigen is dus best welkom.”

De imkercursus bestaat uit acht opleidingsonderdelen die bestaan uit een kennismaking met de bijen bij de imker, wetgeving, verenigingsleven, van ei tot bij, taken werkster, dar en koningin, honing verzamelen en nectar-oogsten, nevenproducten: was, pollen, propolis, koningenbrij, bijengif, werkzaamheden aan een bijenvolk doorheen het jaar, imkersmateriaal, zwermgebeuren en de bijenweide. Het inschrijvingsgeld bedroeg 50 euro, daarbij is een startersboek inbegrepen.

Op 23 maart 2015 keurde de gemeenteraad unaniem het charter bij-vriendelijke gemeente goed. Onder het goedkeurend oog van diverse lokale imkers en geïnteresseerden werd de dag nadien het charter ondertekend. Dat was ineens het startschot tot de uitwerking van een bij-vriendelijk beleid in Oosterzele.

Tot eind deze maand kunnen Oosterzelenaren zich nog inschrijven voor een wedstrijd door het plaatsen van een bloemenborder of bijenhotel(s). Meer info op oosterzele.be/Wonen/Milieunatuurenduurzaamheid/Dieren/DeBij.aspx.

Recent nog verscheen er in de pers een artikel over het belang van bijen en bestuivers in het algemeen voor de landbouwproductie in ons land:
standaard.be/cnt/dmf20170820_03026143

Share Button

Krokusbollen voor de bijen

Op woensdagen 5 en 12 oktober a.s. kunnen inwoners van Oosterzele tussen 9 en 12 uur en tussen 13.30 en 16 uur een gratis zakje krokusbollen afhalen in het gemeentehuis (Dorp 1).

Deze actie kadert in het project 1 bloembol kan bijenlevens redden van de Provincie Oost-Vlaanderen. Net als de voorbije jaren vraagt de Provincie nog steeds de inzet van de inwoners om het bijenbestand te helpen, maar dan op een andere manier: door het planten van krokusbollen in het najaar (oktober tot december). In samenwerking met alle 65 Oost-Vlaamse steden en gemeenten verdeelt de Provincie gratis zakjes krokusbollen.

de krokus is de eerste bloem na de winter waar de bij terecht kan

de krokus is de eerste bloem na de winter waar de bij terecht kan

Deze actie is geldig zolang de voorraad strekt. Het is niet mogelijk zakjes te reserveren en er kan één zakje per adres afgehaald worden.

Krokussen zijn vaak de eerste bloeiende planten in het voorjaar. Ze kunnen daarmee de eerste voedselbron (nectar en stuifmeel) vormen voor bijenvolken en solitaire bijen, die de winter doorkwamen. Krokusbollen moeten maar een keer aangeplant worden en de jaren daarna komen ze gewoon terug. Jaar na jaar komen er ook meer bloemen bij. De bollen kunnen zowel in de tuin als in een plantenbak geplant worden.

De Gemeente Oosterzele werkt actief aan de herwaardering van de bij in ons landschap. Deze actie kadert alvast in het Oosterzeels bijencharter, dat in november zal voorgesteld worden.

Share Button

Verbijsterende bijen: gratis krokusbollen op 7 en 14/10

Op woensdagen 7 en 14 oktober a.s. kunnen inwoners van Oosterzele tussen 9 en 12 uur en tussen 13.30 en 16 uur een gratis zakje krokusbollen afhalen in het gemeentehuis (Dorp 1).

Deze actie kadert in het project Verbijsterende bijen van de Provincie Oost-Vlaanderen. Net als de voorbije jaren vraagt de Provincie nog steeds de inzet van de inwoners om het bijenbestand te helpen, maar dan op een andere manier: door het planten van krokusbollen in het najaar (oktober tot december). In samenwerking met alle 65 Oost-Vlaamse steden en gemeenten verdeelt de Provincie 19 700 gratis zakjes krokusbollen. In een zakje zitten vijf krokussen.

de campagne van de provincie Oost-Vlaanderen: gratis krokusbollen om de bijenpopulatie te ondersteunen

de campagne van de provincie Oost-Vlaanderen: gratis krokusbollen om de bijenpopulatie te ondersteunen

Deze actie is geldig zolang de voorraad strekt. Het is niet mogelijk zakjes te reserveren en er kan één zakje per adres afgehaald worden.

Krokussen zijn vaak de eerste bloeiende planten in het voorjaar. Ze kunnen daarmee de eerste voedselbron (nectar en stuifmeel) vormen voor bijenvolken en solitaire bijen, die de winter doorkwamen. Krokusbollen moeten maar een keer aangeplant worden en de jaren daarna komen ze gewoon terug. Jaar na jaar komen er ook meer bloemen bij. De bollen kunnen zowel in de tuin als in een plantenbak geplant worden.

De Gemeente Oosterzele werkt actief aan de herwaardering van de bij in ons landschap.

Share Button

Gratis krokusbollen om de bijen te helpen

Op woensdag 8 oktober a.s. kunnen inwoners van Oosterzele tussen 9 en 12 uur en tussen 13.30 en 16 uur een gratis zakje krokusbollen afhalen in het gemeentehuis (Dorp 1). Deze actie kadert in het project Verbijsterende bijen van de Provincie Oost-Vlaanderen. Net als de voorbije jaren vraagt de Provincie nog steeds de inzet van de inwoners om het bijenbestand te helpen, maar dan op een andere manier: door het planten van krokusbollen in het najaar (oktober tot december). In samenwerking met 56 Oost-Vlaamse steden en gemeenten verdeelt de Provincie 19 000 gratis zakjes krokusbollen. In een zakje zitten vijf krokussen.

Deze actie is geldig zolang de voorraad strekt. Het is niet mogelijk zakjes te reserveren en er kan één zakje per adres afgehaald worden. Inwoners moeten persoonlijk hun zakje krokusbollen afhalen en de namen worden geregistreerd.

de krokus is de eerste bloem na de winter waar de bij terecht kan

de krokus is de eerste bloem na de winter waar de bij terecht kan (foto sxc.hu)

Krokussen zijn vaak de eerste bloeiende planten in het voorjaar. Ze kunnen daarmee de eerste voedselbron (nectar en stuifmeel) vormen voor bijenvolken en solitaire bijen, die de winter doorkwamen. Krokusbollen moeten maar een keer aangeplant worden en de jaren daarna komen ze gewoon terug. Jaar na jaar komen er ook meer bloemen bij. De bollen kunnen zowel in de tuin als in een plantenbak geplant worden.

De Gemeente Oosterzele werkt actief aan de herwaardering van de bij in ons landschap.

Share Button